Straatfotografie in Potosí; een mijnwerkerstad midden in de hoogvlaktes van Bolivia – ruim 4 kilometer boven zeeniveau. In de zeventiende eeuw was dit één van de rijkste steden van Zuid-Amerika dankzij de mijnwinning. Die voorspoed is allang vervlogen. Wat rest is een bevolking die financieel nergens anders op kan leunen.
Dagelijks togen daarom nog steeds 15.000 mannen naar de mijn, die eigenlijk al is uitgeput. Mannen met een levensverwachting van gemiddeld 40 jaar. Ze werken dagelijks 12 uur in de mijn, onder sterke invloed van cocabladeren en alcohol. Veel alcohol. Geen bier, maar sterk. Zo sterk dat er geen naam voor is, er staat enkel 90% op de fles.
Vroeg doodgaan of rondleiden
De enige andere inkomstenbron in Potosí is het toerisme. Toeristen willen die mijn zien en daar zijn gidsen voor nodig. Dat zijn dan voormalig mijnwerkers die genoeg geld hebben gespaard om een opleiding Engels te voltooien. Dan hoeven ze nog maar drie keer per dag die mijn in. Die overigens op instorten staat omdat iedereen naar eigen goeddunken met een portie dynamiet op zoek gaat naar tin. De heuvel is al jaren aan het zakken als gevolg van een groeiend aantal sink holes. Het is een kwestie van jaren voordat de hele boel in elkaar dondert. Informatie die ik overigens tot mij nam nadat ik die mijn bezocht en er half astmatisch weer uitkwam. In de krappen mijngangen hangt namelijk een permanente stofwolk waar je longen nog dagenlang zoet mee zijn.
Straatfotografie in Potosí
Na dat mijnbezoek liep ik omstreeks 15:00 uur door het centrum van de stad. De straten vulden zich met schoolkinderen in tenue. Allemaal aten ze zoetigheden of stonden hiervoor in de rij bij een stalletje. De vrouw op de foto hieronder zit op de grond, naast de waren die zij verkoopt. Dat is de enige inkomstenbron voor vrouwen in Potosí – vrouwen zonder man. Hier zien we een knappe vrouw met een getekend gezicht. Ze kijkt recht in de camera met een open blik. Links van haar passanten. De vrouw met haar uitstalling vormen in de foto een gelijkbenige driehoek (met haar hoed als top), nog extra aangezet door de weglopende lijnen in de stenen muur. Kortom, je wordt visueel aan het handje genomen naar het hoofd van de vrouw toe, de lijnen lopen recht op haar af.
Drie levens
En dan driemaal een blik op de toekomst van Potosí, te lezen op drie gezichten. Het meisje rechts kijkt jong en onbevangen de camera in. Alles kan, de wereld is voor haar een speelveld. Het meisje middenin weet dat zo net nog niet. Ze kijkt wat zorgelijker, ze vermoedt al waar haar toekomstige man zijn geld mee gaat verdienen. En dan de oudere vrouw geheel links, haar trekken hebben zich vastgebeten in de rimpels in haar gezicht. Ze kijkt sceptisch, verslagen, haar hoofd wat naar beneden. Haar man ís misschien al overleden.
Zwaarmoedige symboliek; zeker. En geënsceneerd; geenszins. De foto is open voor interpretatie en kan daardoor een spiegel worden van je eigen ideeën en ervaringen.
Drie schoolgaande kinderen, allen in tenue. De moeder houdt een vierde kind verborgen in haar doeken. Allemaal veroordeeld tot die mijn, die letterlijk achter hen opdoemt. Sinds de start van de mijnwinning in de zestiende eeuw zijn er naar schatting 8 miljoen mannen omgekomen in de mijn.
Oh, en je kunt kennelijk dus ook limonade drinken uit een plastic zakje.
Een meisje wijst naar het ijsje dat ze wenst te consumeren. Een ijsje waarvan het glazuur van je tanden springt, wetende uit eigen ervaring. Het gezondere alternatief links laat ze – inderdaad – links liggen.
Weer een meisje, een stoere, met een vastberaden uitdrukking op haar gezicht. Ze heeft een lolly in haar hand, en vermoedelijk een kauwgombal in haar mond. Doordat ze wandelt en dus beweegt, is ze ietwat onscherp in beeld. Mijns inziens niet storend; het maakt haar contouren wat zachter en de achtergrond des te harder (versterkt door de tralies en het reliëf in de betonnen muur achter haar).
Een bergje popcorn, een schepje, maar geen klant. De ledige uren van de verkoopster vult ze op met een breisel. Ze sluit zich af van haar omgeving door de grote zonnehoed – we zien haar niet. De vrouw in roze broek wel, die kijkt recht de camera in. Echt veel vaart zit er niet in de twee dames, zo lijkt het. Het leeftempo ligt traag in deze stad. Dat moet ook wel als je 4 kilometer boven zeeniveau woont.
Drie jonge meisjes met allemaal een andere snack. Maar ze lijken maar matig tevreden met hun eigen snack; kijken jaloers naar wat de ander heeft. De middelste heeft zelfs én een ijsje én popcorn. Ze worden omlijst door donkere vlakken: de bomen en de donker geklede vrouw rechts. Ze krijgen daardoor iets engelachtigs.
En dat het sluitstuk van de serie. We kijken neer op twee ruggen. Een poppig meisje legt moederlijk haar handje op de arm van haar moeder. Die moeder verkoopt ook weer die zoetwaren, getuige de bak met zakjes die achter hen staat. Het kleine meisje begint nu al dezelfde fysieke vormen aan te nemen als haar moeder; een voorbode op de toekomst waarin zij een plekje naar rechts zal opschuiven en de bak met zakjes onder haar hoede zal nemen – haar kindje links van haar zittend.
