Als je het buitenland bezoekt ben je geneigd de mooie, bijzondere dingen te fotograferen. Maar vaak fotografeer je ‘het strikje’ dat om de stad heen zit, en niet de stad zelf. Hoe voorkom je dat je terugkeert met een setje slecht gelukte ansichtkaarten? Kies een thema tijdens een stedenreis.
Kies een thema
Creativiteit moet je kanaliseren. Hoe meer je uitsluit, hoe gerichter je creativiteit te werk kan gaan. Daarom: begin je stedenreis met het kiezen van een thema voor een fotoserie. Wat valt je op in een stad? Waar wil je meer over weten? Zijn het de mensen, de zakenlui of juist de overdaad aan toeristen, is het de architectuur, de gevels, of het chaotische verkeer dat je fascineert? Misschien zoek je iets abstracters, zoals het politieke klimaat, de armoede of juist de protserige rijkdom. Een thema helpt je om een stad te duiden. En niet als een Japanner enkel stil te staan bij de toeristische attracties.
“You can find pictures anywhere. It’s simply a matter of noticing things and organizing them.”
~ Elliott Erwitt
Mijn thema in Budapest
In Budapest volgde ik op dag 1 de Free Budapest Walking tour: een wandeling onder leiding van een Hongaar die vertelde over de “achterkant” van de stad: de politiek, de geschiedenis, de gewoontes van de mensen, de tegenstellingen tussen diverse stadsdelen. En dáár school mijn thema in, wist ik. Ik wilde een kijkje nemen áchter de flinterdunne facade van Budapest; de vele barokke gevels doen vermoeden dat het de stad goed gaat. Totdat je beter kijkt en ziet dat er naast iedere mooie gevel een vervallen pand staat. Door Hongaren wordt dit fenomeen liefkozend the Beauty and the Beast genoemd.
Post-communisch Hongarije
Het is nog maar 27 jaar geleden dat Hongarije onder het communistisch regime van de Sovjet-Unie viel. Dat gedachtegoed verdwijnt niet met een wisseling van de wacht. Het zit in het volk, de mensen, de gebouwen. Spreek je een jonge Hongaar dan vertelt hij je dat zijn land niet democratisch maar post-communistisch moet worden genoemd. Als gevolg van de enorme overgang kent het land een hoge werkloosheid, een corrupte overheid, lage lonen en relatief veel zwervers.
Bovenstaande foto draagt het gevoel van uitzichtloosheid symbolisch over, terwijl je op onderstaande foto de daadwerkelijke armoede in de ogen kijkt.
Vroeger waren er geen zwervers..
Daar waar de jongeren hunkeren naar een echt democratisch land, zijn de oudere Hongaren niet onverdeeld enthousiast over de val van het communistisch regime. Drie argumenten voeren de boventoon: vroeger was er geen werkloosheid, waren er geen zwervers op straat en was er niet zo idioot veel keuze in de supermarkt.
De enige overblijfselen van het communisme zijn de snel neergezette, efficiënte (en veelal lelijke) gebouwen zoals op de foto hieronder. Let op de man rechtsboven die vanuit zijn vensterraam de straat observeert, alsware hij een Russische staatsspion
Het beklemmende gevoel dat je krijgt van die spiedende man, heb ik ook een beetje met de foto hieronder van een massieve betonnen kolos – met nauwelijks een raam. Mét een feestelijke lampjesslinger. Ze doen hun best om er iets van de maken, die Hongaren, maar het gaat nog zo langzaam.
De toekomst ligt elders
Jonge Hongaren trekken massaal dezelfde conclusie: voor de toekomst moet je elders zijn. Ben je hoogopgeleid dan kun je buiten de landsgrenzen een stuk meer verdienen en heb je een beter carrièreperspectief. Kortom, Hongarije kampt met een leegloop van jonge mensen, gesymboliseerd door de kindertassen die ingepakt zijn voor vertrek op 2 bankjes in een parkje op de foto hieronder.
Disclaimer
Dankzij deze focus keek ik veel gerichter naar de stad. En natuurlijk zocht ik bevestiging; ik zócht naar beelden van verval, naar armoede, naar uitzichtloosheid. Ik had ook de veerkracht van de jeugd en hun ondernemingszin kunnen fotograferen en daarmee een veel positiever (en net zo waar) beeld kunnen geven van Budapest. Foto’s liegen de waarheid omdat ze maar een flintertje prijsgeven van de gekozen waarheid en alle andere waarheden achterwege laten. Reden voor mij om terug te keren naar deze stad: Budapest vertelt geen eenduidig verhaal en dát maakt de stad razend interessant voor mij om te fotograferen.