Gert Verbelen: Over het exácte middelpunt van iedere Europese lidstaat

Soms ben ik stikjaloers op een idee van een fotograaf. Gert Verbelen bezocht alle 18 Europese lidstaten en fotografeerde een week lang binnen het geografisch middelpunt van deze landen. Het is een doodsimpel idee. En het resultaat is een Europa vol tristesse, eenzaamheid én weerbaarheid. Dus ja, jaloers. Of beter gezegd: geïnspireerd.

Grafisch vormgever

Dat deed hij overigens niet zelf, het berekenen van dat middelpunt. Zijn broer is wiskundige, dus die calculeerde de hele handel. Wat Verbelen wél zelf deed, was het ontwerpen van de briljante voorkant van zijn boek. Hij is immers opgeleid tot grafisch vormgever. De voorkant toont geen tekst, geen foto’s, alleen de contouren van die landen en de visuele weergave van de berekening van dat middelpunt. De voorkant laat in het midden (…) wat je binnenin gaat zien.

 

Verbelen verbleef in ieder middelpunt een week tussen de lokale bevolking. Het was een zelfopgelegde geografische kooi.

Waarom Verbelen voor die middelpunten koos

“Ik woon in een klein dorpje vlakbij Brussel – wat op een bepaalde manier het centrum van Europa is. Ik wilde me juist een keer niet op de hoofdsteden of andere fotogenieke plekken focussen. In plaats daarvan koos ik ervoor om in elk land één specifieke plek in het hart van het land bezoeken, er een week verblijven, de plaats onderzoeken en er foto’s maken. Daardoor was ik in staat om een veel intensere band op te bouwen met de lokale gemeenschappen. Wanneer je door een heel land reist heb je dit veel minder.”

Bron: Vice

 

Daar waar er niks gebeurt

Europa, dat is volgens Verbelen vooral de door god en iedereen verlaten dorpen. Jonge mensen zoeken hun heil elders. Zijn beelden tonen vooral ouderen die in hun leven wellicht eens in de nabij gelegen dorpen zijn geweest, maar niet veel verder. Europa is voor hen een abstract begrip. Een bedreiging misschien zelfs, van hun lokale cultuur, gebruiken, gewoontes, banen.

 

Blader je door het boek dan bekruipt je het gevoel dat het overgrote deel van Europa eigenlijk ongezien is. Het zijn in zichzelf gekeerde gemeenschappen die zich niks aantrekken van de vaart der volkeren.

Geen massaconsumptie

Anderzijds toont het werk ook juist de verstilde kracht van diezelfde lokale gemeenschappen. Alle gebruiksvoorwerpen hebben er een verhaal. Massaconsumptie vindt hier geen voet aan de grond. Want alles dient een praktisch nut. Uiterlijk vertoon is zinloos hier, dat is maar grootsteedse drukmakerij.

Het is, vind ik, een boek om verliefd op te worden. Iedere foto zit berstensvol verhalen, suggesties, en gevoelens. Je kunt eraan afzien dat de fotograaf heeft geïnvesteerd in zijn contacten met de lokale bevolking. Hij is zelf ongezien en weet daardoor de kern vast te leggen van de plaatsen die hij bezoekt.

 

 

En Nederland dan?

Jawel, het Nederlandse middelpunt heeft Verbelen ook gefotografeerd. Dat bleek Spakenburg te zijn. En pas dan zien we dat de fotograaf suggestief te werk is gegaan en duidelijk op zoek was naar rauwe, verstilde gemeenschappen. Spakenburg is immers een vrij doorsnee Nederlandse gemeente met doorsnee winkelstraten en vele middenklasse gezinnen. Die zien we echter niet terug in het werk van Verbelen. Maar dat geeft ook niet, vind ik. Dit is het ándere gezicht van Europa, en daarom óók waar.