Misschien graasde er honderdduizend jaar geleden wel een dinosaurus precies op de plek waar jij nu zit. Of kwam daar 80 jaar geleden iemand om het leven door een onfortuinlijke val. En wat zou er op diezelfde plek gebeuren over 231 jaar? Zoemen er dan robots rond? Tijd is vloeibaar, zoveel is duidelijk als je mijn lievelingsboek Here van Richard McGuire bekijkt. Hierbij 4 lessen die je daaruit kunt leren.
Er is één boek waar ik – sinds ik het heb – bijna iedere dag aan denk. Gek genoeg is het geen fotoboek, noch een literair boek. Het valt onder de graphic novels, al heb ik daar nooit interesse in gehad. Het is dan ook mijn enige graphic novel. Het boek bestaat uit plaatjes en een héél klein beetje tekst. Voor mij vat dat boek het leven samen. Het is eigenlijk mijn filosofie van het leven. En wat handig is: het laat voldoende ruimte om die filosofie ook tussentijds te kunnen aanpassen.
Ik heb het over Here van Richard McGuire, wat voor mij een oneindige inspiratiebron is. Hieronder leg ik uit waarom en wat jij daarvan kunt leren. 4 keer zelfs.
1. Denk buiten bestaande kaders
Het zaadje voor dit boek werd geplant in 1989: McGuire publiceerde een korte strip in een bekend cartoontijdschrift (Raw). Zijn strip brak destijds met een belangrijke conventie in beeldverhalen: hij gebruikte geen chronologische volgorde. Sterker nog, in één venster kon je zomaar 3 verschillende tijdstippen én verhalen vinden. McGuire vulde 6 pagina’s met deze strip. Hieronder vind je één pagina (klik voor de grote versie):
Ruim 20 jaar later is het hem gelukt om zijn oorspronkelijke idee om te zetten in boek. In kleur. De verhaallijnen en referenties zijn talloos, alles loopt dwars door elkaar heen. Het maakt niet uit hoe je het leest en waar je begint.
McGuire putte vooral uit zijn eigen verleden, maar niks is uniek, zo blijkt al snel wanneer je bladert. Zo zie je drie zeer herkenbare huiselijke taferelen hieronder. De tijd waarin de scène zich afspeelt, wordt telkens aangegeven in een klein kadertje rechtsboven het plaatje.
Soms kiest McGuire voor dezelfde thematiek op één pagina. Zoals de vloeken en scheldwoorden hieronder die door de jaren heen door de lucht vlogen in deze ruimte. Evenals wat glazen, borden en zelfs een stortvloed.
2. Beperk je opties, dan word je vanzelf creatief
Hoe meer beperkingen, hoe meer ruimte voor creativiteit (daar schreef ik eerder al over). Want als je je kunt verliezen in tientallen keuzes, blijft je creativiteit achterwege. Die wordt pas wakker als het líjkt alsof er niks te kiezen valt. McGuire is daar een schoolvoorbeeld van.
Alle tekeningen uit het boek Here vinden plaats in één ruimte. Dat is een enorme beperking, zo op het eerste gezicht. Maar als je van de factor tijd een flexibel gegeven maakt, is ineens álles mogelijk. Want in één ruimte kan álles gebeuren. Van slapende bizons tot verwoestende branden, huiskatten, ruzies en dansende moeders.
3. Laat je inspireren door andere disciplines
Natuurlijk, ik kan me eindeloos laven aan het werk van andere fotografen. Maar soms is het ook goed om eens een kijkje te nemen in andere disciplines. Lees een boek, ga naar een museum voor moderne kunst, bezoek eens een beeldentuin. Soms kom je dan iets tegen wat je intrigeert. En dát is interessant. Wat trekt je aan in dat werk, en is er een link te leggen met andere dingen die je mooi vind. Kun je dat vertalen naar fotografie?
Soms vind ik een antwoord. Zo zag ik ineens een link tussen Here en een fotoserie van Maarten Rots getiteld “verhoudingen”. De serie bestaat uit diverse dia’s die over elkaar heen zijn gelegd. Van het gelaagde resultaat maakte Rots vervolgens een foto. Hij speelt dus eveneens met verschillende periodes in één foto, maar óók met verschillende plekken.
© Verhoudingen | Maarten Rots
© Verhoudingen | Maarten Rots
Ergens las ik dat het boek Here gaat over ongoing time, stabbed with a knife. En zo is het. Simpel als het zo voor je ligt, maar bedénk het maar eens. Zelf liet McGuire zich ook inspireren door volstrekt andere disciplines. Wat zeg ik, door IT, nota bene. Het idee voor Here kreeg hij namelijk toen hij voor het eerst het Windows besturingssysteem zag. Juist, met al die vensters dus.
Wat jij hiervan kunt leren? Denk breder dan alleen fotografie en probeer verbanden te leggen tussen disciplines. Doe dat bij alles wat je interessant vindt.
4. Probeer te achterhalen waaróm iets je zo aanspreekt
Eigenlijk gaat dit boek over mij. Het is een spiegel van wat er speelt in mijn leven. Want telkens als ik erin blader valt me iets nieuws op. Een andere verhaallijn, of iets visueels. Iets wat ik eerder nog niet had gezien. Vandaag was dat een zin die uit de radio schelt op één van de beelden: ‘let’s break out the booze and have a ball’. Ineens herkende ik die zin, die recht uit één van mijn recente lievelingsnummers komt: het toepasselijke Is that all there is van Peggy Lee. Een relativerende noot in een stortvloed aan schijnbaar achteloze scènes waarmee ons leven aan een is geknoopt. Het ook de boodschap die McGuire wil overbrengen:
“We’re all passing through and everyone is playing their part. It’s just another little blip in the scope of things.”
McGuire in Wired
Wat mij ook aanspreekt zijn de vele knipogen naar anderen in dit boek. Zoals onderstaande afbeelding, die toch sterk doet denken aan een schilderij van Edward Hopper.
© Verhoudingen | Maarten Rots
McGuire visualiseert het vastzitten in een time loop
Het leven is één grote herhaling: soms denk ik vast te zitten in een time loop. Dat gevoel heb ik vooral bij dagelijks terugkerende routinehandelingen. Zo doe ik iedere (doordeweekse) dag mijn autoraampje open, houd mijn bedrijfspas tegen de scanner en wurm mijn auto behendig langs het (zeer) traag opengaande hek. Dan denk ik ‘oja, alweer’. Het erge is, als ik dat eenmaal één keer denk, blijf ik het denken – telkens weer. Het zijn zelfversterkende loops die zich vastvreten en een eigen hersenpaadje vormen. En de visualisatie van dát gevoel zag ik voor het eerst perfect weergegeven in dit boek. Het leven en haar pietluttigheid, talloze malen herhaald.
En omdat ik nou toch een hoop niet-fotografische inspiratie aan het delen ben, sluit ik af met een gedichtje van Emily Dickinson dat ik jaren geleden eens overschreef. Gewoon, omdat ik het mooi vond. Het is eigenlijk de tekstuele weerslag van het boek van McGuire – vind ik:
In this short life
that only lasts an hour
How much – how little –
is within our power
Emily Dickinson