Eind jaren zestig startte Gerhard Steidl een nondescript uitgeverijtje in zijn geboorteplaats Göttingen, Duitsland. Vijftig jaar later zit hij daar nog steeds hetzelfde te doen: hij geeft zo’n 200 verschillende boeken uit per jaar, voornamelijk fotoboeken. Maar hoe kom je als fotograaf met je werk in zijn drukpersen terecht? Dat gaat niet zomaar.
Ik kocht deze week op internet een dvd. Zoiets archaïsch heb ik sinds lange tijd niet meer gedaan, maar het was de enige manier om de documentaire How to make a book with Steidl te kunnen zien. En het was het waard. De film toont een fanaat die lééft voor het perfect gedrukte boek.
De geur van een boek
In de documentaire gaat Steidl onder andere in op het belang van de geur van een boek.
Ha, dacht ik, eindelijk erkenning!
Ik ben opgegroeid in een huis vol boeken en heb de gewoonte om ieder exemplaar even te ruiken alvorens het te gaan lezen. Ik weet derhalve dat sommige boeken simpelweg enorm kunnen stinken. Dat zijn altijd de goedkope vodjes met dito inhoud. Ze scheiden een scherpe geur af en ontnemen je terstond je leeslust. Daar tegenover staan boeken met geuren die vrágen om lange, regenachtige achternamiddagen. Zodat je weg kunt kruipen met dat boek en die geur. Enfin, ik mocht Steidl direcht na die scène. En na deze quote, waarin hij ingaat op de vraag waarom hij maar één boek per keer kan drukken op zijn persen:
“When you’re on press, it’s like you’re a couple. If there is another lover, it does not work at all.”
Gerhard Steidl in The New Yorker
Het is een curieus heerschap, die Steidl. Voor een kleine indruk: bekijk even onderstaande trailer van de documentaire:
Eindeloos wachten op je boek
Stel, je bent een gevierd fotograaf en wil je boek graag laten drukken bij Steidl. Wat kun je verwachten? Allereerst moet je engelengeduld hebben. Want er gaan vaak jaren overheen voordat je überhaupt aan de beurt komt. De drukpersen zijn volgepland, zo’n jaar of drie vooruit. Steidl is immers niet alleen een garantie voor de productie van een kwalitatief hoogwaardig boek, nee, Steidl is zélf een keurmerk geworden. Er zijn talloze mensen die alle door Steidl gedrukte boeken verzamelen. Een Steidl is geld waard.
Zelf knippen en plakken
Enfin, als Steidl en zijn drukpersen eenmaal zover zijn, mag je aantreden in Göttingen. Maar wel sámen met je dummy fotoboek dat je zelf in elkaar hebt geknutseld. Gewoon, met papier, een schaar en wat lijm. Zodat Steidl weet wat je wil. Dat wil overigens niet zeggen dat jouw dummy-boek ook daadwerkelijk zo wordt afgedrukt. Steidl gaat graag de discussie aan. Of nouja, hij zegt gewoon dat we het zo dus niet gaan doen. Maar wel zó. En daarmee uit.
“Everything is done to keep you focussed on whatever you are doing. There is this utter concentration—nothing else that is going on in your life is relevant. It’s like if you went to a Vipassana retreat for ten days. He might call you down at five in the morning and you could be stark naked, and he wouldn’t notice.”
~ Robert Polidori in The New Yorker
Het produceren van het definitieve boek duurt vaak maanden. Er zijn proefdrukken, en meestal vele verhitte gesprekken. Soms aan de eettafel thuis bij de fotograaf – met koekjes en thee. Andere keren recht boven de drukpersen, waar nauwkeurig wordt gekeken naar de verhouding van magenta en cyaan.
Massimo Vitali & Gerhard Steidl © The New Yorker
Hoe Steidl zijn geld verdient
Zo’n drukkerij hebben, is niet erg lucratief. Zelfs niet als de persen 24/7 draaien. Steidl zou het liefst enkel met fotografen werken maar dat kan niet. Want daar verdient hij geen pepernoot mee. Daarom publiceert hij tussendoor catalogi voor Chanel, alsmede literaire werken. Daarvan is de oplage een stuk groter en worden de marges dus interessanter.
Nichemarkt
Steidl heeft een interessante niche gecreëerd. De meeste fotoboeken publiceert hij in een oplage van drie- tot vijfduizend. Dat is in de kunstwereld het equivalent van massaproductie. Daarmee brengt hij kwalitatief hoogwaardige boeken naar een groter publiek en kan hij de prijs relatief laag houden. Want zijn boeken zijn duur, maar niet extreem duur.
Steidl is engaged in an effort to print and catalogue work that might otherwise not be available, and to use advanced industrial means to distribute it widely: it is a Gutenberg-like goal, with the history of photography substituting for the word of God.
Via The New Yorker
Ik kocht een paar jaar terug ook een boek van Steidl: een herdruk van The Decisive Moment van Henri Cartier-Bresson (hier te koop). Steidl wilde het oorspronkelijke boek uit 1952 exact namaken. Omdat het boek zo tergend mooi is, en hij het een doodzonde vond dat steeds minder mensen die boek konden inzien: het origineel kost in goede staat namelijk zo’n duizend euro.
Ik kocht de herdruk voor 99 euro. Daarvoor heb ik dan een fotoboek, een boek óver dat fotoboek en een bijpassende case. Dat is niet extreem duur dus.
© Kronkeling
Meer weten over Steidl?
The New Yorker schreef een prachtartikel over de werkwijze van Steidl.