De kuifmakaak hierboven maakte – waarschijnlijk onbedoeld – een aapselfie. Die foto ging viral, en daarmee ook de vraag bij wie het auteursrecht van de foto eigenlijk ligt. Immers, de ááp drukte op het knopje, niet de fotograaf. En dat was de kern van een slepende juridische strijd die na twee jaar eindelijk tot een einde is gekomen.
Hoe het begon
In 2011 keek de makaak Naruto in de lens van een camera, grinnikte (nouja, zo lijkt het) en drukte op de knop. En zo ontstond per ongeluk de aapselfie. Voor Naruto -woonachtig op het Indonesische eiland Sulawesi – zijn camera en knop totaal vreemde concepten. Hij was gewoon wat aan het frunniken. Wist hij veel dat hij daarmee zichzelf uiteindelijk van een solide financiële toekomst zou verzekeren.
Want die selfie maakte de makaak met de camera van fotograaf David Slater. En Slater zag wel wat in het resultaat. Hij deelde een paar van de apenselfies op internet waar ze gretig werden gedeeld. Ook publiceerde hij ze in zijn boek Wildlife Personalities. En toen werd Naruto ineens wereldberoemd, en kreeg – zoals dat hoort – een eigen Wikipedia pagina:
Geen auteursrecht
Wikipedia deelde de selfie zonder toestemming van David Slater. Slater ging verhaal halen, en dat kreeg hij. Want Wikipedia stelde dat Slater niet op de knop had gedrukt en dus was de foto niet van hem. Wel van de aap. Diezelfde argumentatie gebruikte dierenrechtenorganisatie PETA toen ze een rechtzaak tegen hem aanspanden. Immers, de ááp had recht op de inkomsten uit de foto, niet de fotograaf. Overigens klaagden ze naast Slater ook Blurb aan, het bedrijf dat Wildlife Personalities had gepubliceerd.
Tsja. Drie keer raden waar dit alles zich afspeelde… Natuurlijk, de Verenigde Staten. Waar rechtzaken lang niet altijd gaan om het behalen van gerechtigheid, maar vooral om te kijken of er wat te halen valt in de mazen van de wet.
PETA wilde wel grasduinen tussen die mazen. Dat was overigens vast pas nádat een legertje advocaten bij hen op de deur klopten om te vertellen dat hier wel een kansje bestond.
Naruto hield zich ondertussen vooral bezig met slingeren en bananen eten.
De rechtzaak over de aapselfie
De advocaat van de fotograaf voerde zijn pleidooi met een flinke dosis spot. Hij stelde dat het onmogelijk was om een rechtzaak te voeren tegen een aap ‘since he lacks legal standing’.
The monkey—via PETA’s intervention—was seeking monetary damages for copyright infringement from Slater and the Blurb, the platform Slater used to publish the selfies.
~ Via Ars Technica
Het lijkt een absurdistische sketch, hoe kan zoiets stompzinnigs tot een rechtzaak komen? Het probleem zit ‘m in de interpretatie van de volgende zin van de U.S. Copyright Office:
“Images produced by nature, animals, or plants can’t be granted copyright protection”
Kortom, Slater mag niks verdienen aan deze foto want het beeld is gemaakt door de aap en bevat dus geen copyright. De foto is van iedereen. Evenzogoed kun je van plek verwisselen en het tegendeel bepleiten: die foto kán alleen maar bestaan omdat David Slater de camera heeft gekocht, daar had neergezet, daarna de foto heeft geüpload in zijn computer, en deze heeft bewerkt en verspreid. Makaak Naruta hield zich tegen die tijd allang weer met andere (apen-)zaken bezig.
© David Slater & Naruta
PETA moest het onderspit delven maar ging in beroep. En zo sleepte dit gedoe twee jaar voort. Tot nu dan, want PETA en David Slater zijn tot een schikking gekomen. Hun gezamenlijke statement luidt:
“PETA and David Slater agree that this case raises important, cutting-edge issues about expanding legal rights for nonhuman animals, a goal that they both support, and they will continue their respective work to achieve this goal.”
De makaak heeft dus geen auteursrecht gekregen op zijn selfies, maar Slater moet wel 25% van zijn omzet op deze beelden afstaan aan PETA, die dat dan weer zal doorsluizen naar Naruta en zijn vriendjes. Zodat zij een fatsoenlijk bananenfeest kunnen organiseren.
En nu?
Echt slechter is David Slater er – denk ik – niet van geworden. Zijn website puilt uit van de referenties naar het hele gebeuren. Dat boek Wildlife Personalities wordt inmiddels verkocht via Amazon, zijn naam is in de VS bekend en de selfiefoto’s van de aap waren lang zo populair niet geweest zonder deze enorme ophef. Het afstaan van 25% omzet daarop is dan een acceptabel ongemak.
Bij de onderschriften in dit artikel heb ik gewoon beide namen genoemd: David Slater en Naruta. Want zonder hen allebei bestond dit beeld niet.
