Stel, je weet dat je niet lang meer hebt te leven. Wat zou je dan nog eenmaal willen zien? De Londense Fotograaf Hrair Sarkissian werd gegrepen door die vraag én het feit dat we daar zo mee bezig zijn, in Nederland. We hebben immers vele stichtingen die zich hard maken voor het vervullen van wensen van terminaal zieken. In zijn fotoserie Last Scene toont hij de lievelingslocaties van de mensen die er niet meer zijn.
Goedkoop sentiment
Sarkissian ging zelf niet mee met de zieken. Gelukkig maar, want het risico op goedkoop sentiment ligt dan wel heel erg op de loer. De aanleiding voor zijn fotoproject was overigens wél juist zo’n foto, namelijk die hierboven. Echter, doordat we de gezichten niet zien (enkel die op het schilderij), blijft het goedkope sentiment daar achterwege. Maar de aandacht gaat wel volledig naar dat de zieke in het het ziekenhuisbed, wat scherp contrasteert met de omgeving. De aandacht voor de keuze van die zieke, verdwijnt naar de achtergrond.
De Londense fotograaf pakte het daarom anders aan. Bij Stichting Ambulance Wens vroeg hij de lijst op met wensen, locaties en de data van de afgelegde bezoeken. Vervolgens ging hij zelf op pad; hij was op exact dezelfde tijdstippen en dezelfde locaties als zijn inmiddels overleden voorgangers.
Daar maakte hij een foto van die plek. Zonder mensen, leven of beweging.
© Hrair Sarkissian | Last Scene | Rijksmuseum
De afwezigheid van de terminaal zieken is daardoor voelbaar. En mooier nog: de plaatsen krijgen een volstrekt andere lading. Je weet dat iemand hier héél graag naar toe wilde. Met de Nachtwacht is dat niet zo heel bijzonder, maar de Afsluitdijk, zoals in de keuze op de foto hieronder, hoe komt iemand dáár nu bij? En waarom?
© Hrair Sarkissian | Last Scene | Afsluitdijk
Hrair Sarkissian maakt conceptuele fotografie
Deze fotoserie leunt volledig op het verhaal erachter. Want als je zonder tekst en uitleg naar deze beelden kijkt, heb je geen flauw idee wat ze met elkaar verbindt. Dat maakt dat dit valt onder conceptuele fotografie: het begon met een concept (het idee om ‘laatste wens-locaties’ te fotograferen), en kan daar niet los van bestaan.
© Hrair Sarkissian | Last Scene | Begraafplaats Westerveld
Hoe het formaat van de foto ook kan spreken
De fotoserie maakte Sarkissian niet in het standaard formaat 2×3. De foto’s zijn hoger, nét niet vierkant. Dat resulteert in een wat statiger beeld, passend bij de zwaarte van het onderwerp.
© Hrair Sarkissian | Last Scene | Locatie onbekend
Non-descripte plaatsen
Mijn favoriete foto’s uit de serie zijn die van de non-descripte locaties. Het zijn plekken die wat betekenden voor de persoon die ze uitkoos. Ze hangen óók weer vast aan een verhaal, eentje die voor ons onbekend is. Maar juist dát triggert bij mij de vraag wat mijn non-descripte locatiekeuze zijn. Welke plekken zijn voor mij onlosmakelijk verbonden met een belangrijke gebeurtenis, een onverwachte wending, of gewoon een moment dat alles even helemaal klopte?
Wat speelde zich in de foto hierboven af, ooit? Het is verdwenen, zit in het hoofd van de overledene. Net zoals de vele associaties die jíj hebt bij bepaalde locaties – het zijn tijdelijke verbindingen die verdwijnen zodra jij verdwijnt.
© Hrair Sarkissian | Last Scene | Locatie onbekend
Jouw keuze
Het is niet bepaald een luchtige serie die Sarkissian maakte. Maar dat mag soms ook best, even stilstaan bij jezelf. Best knap hoe hij dat voor elkaar krijgt door een serie schijnbaar willekeurige beelden bij elkaar.
Once visited by these terminal patients, these places aren’t just places anymore, they turn into monuments.
When you look at these monuments they make you imagine the person, their reasons behind their choice of place, while at the same time you will start thinking about the place you would choose.
~ Hrair Sarkissian via Hyperallergic
© Hrair Sarkissian | Last Scene | Strand