De puisten, poriën en perversie van Bruce Gilden

Bruce Gilden confronteert de kijker met poriën, puisten en gedeformeerde gezichten. Hoe humaan is het om een mens zó af te beelden dat je ervan gruwt? Wat wil de fotograaf hiermee bereiken? 

De fotoserie Face van Bruce Gilden is omstreden. Dat gebeurt meestal als foto’s extreme emoties oproepen bij de kijker. De levensgrote portretten schuren, zijn onprettig. Of eerlijker: ik keek ernaar met enig afgrijzen.

Daarmee is Bruce Gilden een straatfotograaf die je óf steengoed vindt, of bar slecht.

Gilden werkt organisch en ad hoc: hij jaagt op straat naar geschikte portretten en overvalt zijn ‘slachtoffers’ ongevraagd; op enkele centimeters afstand positioneert hij zichzelf recht voor de persoon, en flitst dan recht in het gezicht. Hoe hij dat flikt zie je in het filmpje hieronder:

Close-up zonder achtergrond

In zijn serie Face richtte Gilden zijn flitser op de minderbedeelden. We zien gezichten van mensen die aan de rafelranden van de maatschappij hangen, of daar al vanaf zijn gevallen. De portretten geven nauwelijks enige context weer: je ziet geen omgeving, gebouwen, bomen. Alleen maar dat gezicht, van ongemakkelijk dichtbij.

Gek genoeg kreeg Gilden van alle personen een akkoord voor het gebruik van hun portret. Dit gaven ze overigens wél voordat ze het eindresultaat van hun geposeer zagen.

Een tegenhanger van Facebook

In het voorwoord van het boek schrijft Chris Klatell dat Face de andere kant van Facebook laat zien:

“[it is] … a counter network, a shadow network, a network of portraits one never sees on Facebook”.

Ik vind dat een wel erg simplistische aanvliegroute voor deze serie. Natuurlijk, deze portretten zien we niet op Facebook. De vraag is wáárom niet. En mijns inziens ligt dat vooral aan hoe de foto is genomen en nabewerkt. Dit is niet wat we zien als we deze mensen zelf zien lopen straat. Een ringflitser recht voor je gezicht resulteert in een uitvergroting van je rimpels, poriën en kleurverschillen in je huid. Hoe ouder je bent, hoe meer je onder die omstandigheden past in deze serie – mits Bruce Gilden jou had gefotografeerd.

Rolbevestigende fotografie

Door ook nog eens de onderkant van de maatschappij te fotograferen in deze serie, wentelt Bruce Gilden zich in een vooroordeel dat toch al aanwezig is bij velen; arme mensen zijn lelijk. Deze serie laat je niet anders naar de wereld kijken. Je ziet gewoon wat je verwacht te zien, en dan nog een tikkie erger.

Daarmee is het een freakshow voor kunstminners.

Het had ook anders gekund. Bijvoorbeeld door de welgestelde elite te fotograferen op exact deze wijze, en daarmee de serie opschudden. Herken je wie er geld heeft, en wie niet? Valt dat af te lezen aan een gezicht, een blik in de ogen?

Andere mening

Zoals met alle controversiële kunst zijn ook de meningen over Faces verdeeld. The Guardian vindt de serie ‘relentlessly cruel‘. Terwijl The Phoblographer juist een pleidooi houdt vóór deze fotoserie: daar waar je normaal wegkijkt, móet je nu wel kijken:

We cohabit with these folks. We breathe the same air.

Yet, when we pass them on the street, we’re more than likely to look away. Thanks to Gilden, we can’t anymore. We have to look.

~ The Phoblographer