Je kunt oneindig veel verschillende foto’s maken, als je een beetje je best doet. Maar stiekem word je enorm beïnvloed door alle beelden die je telkens voorbij ziet komen. En dus fotograferen we ongezien toch steeds weer hetzelfde. Daar maakte iemand anders dan weer een collage van. Lekker meta.
Herhaling op Instagram
Op social media heersen talloze ongeschreven regels voor het delen van foto’s.
Ben je op vakantie?
Plaats dan een foto van een cocktail met een rietje en op de achtergrond het strand en de zee.
Op een feestje met vrienden?
Maak dan een groepsselfie.
Aan de studie?
Maak een foto van bovenaf op je bureau gericht. Daarop zie je dan een Macbook, een kop latte macchiato en een notitieboekje.
Goed, you get the point. We doen lekker allemaal hetzelfde. En dat principe is de basis van het Instagramaccount insta_repeat.
© insta_repeat
Dankzij social media worden we veel meer beïnvloed door elkaars fotografische stijl. Populaire filters worden nóg populairder. Immers, iets dat je vaak ziet ga je (meestal) vanzelf mooi vinden.
© insta_repeat
Maar hoe was dat vroeger dan?
Vroeger kopieerden we ook elkaars foto’s. Alleen was dat wat minder duidelijk, én minder vaak. Iemand in 1982 zag simpelweg veel minder foto’s van zijn vrienden en fotografeerde lang niet zoveel als men vandaag doet. De kans op ‘beeldbesmetting’ was daarom veel kleiner.
Maar het was er wel, die beeldbesmetting.
Onlangs bladerde ik door een foto-album uit de jaren ’80 van een Nederlandse familie. Eén van de jochies op de foto zou jaren later mijn vriend worden. Maar op dat moment was ik zelf nog druk met opgroeien, zij het in een volstrekt ander deel van Nederland.
Al bladerend vergat ik telkens dat ik naar zíjn jeugd zat te kijken, in plaats van de mijne. De gelijkenissen waren bizar: te dik ingepakte kinderen die op een slootje achter een stoel schaatsen. In pyama een cadeautje uitpakken. Een verjaardagsfeestje met vriendjes en taart en kaarsjes die uitgeblazen moeten worden. Het zijn dezelfde foto’s, met dezelfde kleurtinten. We gebruikten dan wel niet dezelfde filters, maar wel dezelfde rolletjes. Nu zijn de foto’s op dezelfde wijze vergeeld.
© insta_repeat
Rode autootjes
Een ander mooi voorbeeld van dat we vroeger ook kopieerden: Sonja van Hamel kwam erachter dat op talloze naoorlogse ansichtkaarten van landschappen en kastelen, vaak óók een rood autootje staat. Dat zag ze zo vaak dat het bijna geen toeval meer kan zijn. Ze dook in de kwestie en haalde allerhande bizarre weetjes boven water (die je hier kunt lezen).
Kronkeling op Instagram
Ik maak natuurlijk ook gebruik van social media. Alleen wel op een licht afwijkende manier: Ik gebruik deze platforms niet voor sociale doeleinden. Dus volg ik geen vrienden op Facebook en Instagram. Wel mensen/instellingen wiens werk mij inspireert. En ik like helemaal niks. Er is niks onzinnigers dan twee keer met je vinger op een afbeelding drukken. Dus dat doe ik niet.
Maar dankzij Instagram fotografeer ik nu wel vaker met mijn telefoon (hier schrijf ik hoe dat komt). En probeer ik dus ontzettend originele foto’s te maken die niet in de collageserie van Insta_Repeat passen. Hoop ik. Want in mijn wens om af te wijken, val ik waarschijnlijk tóch weer perfect in een collage-hokje. Enfin.
Peter Lik
Trouwens, met generieke foto’s kun je ook smerig veel geld verdienen. Zoals Peter Lik deed, met een foto die al duizenden keren door anderen is gemaakt:
Hij verkocht ‘m voor enkele miljoenen.