Onlangs plaatste ik bovenstaande foto op instagram, met als onderschrift: mijn guilty pleasure: een kitschfoto maken. Daarop kreeg ik vragen. Over wat ik eigenlijk kitsch vond. En of ik daar niet even een blog over kon schrijven. Enfin, hierbij.
Grappig eigenlijk; dat onderschrift schreef ik er gedachteloos bij. Pas toen ik er vragen over kreeg ging ik nadenken over wat ik eigenlijk kitsch vind.
Wat is kitsch?
Eerst eens kijken wat Wikipedia erover zegt:
“Kitsch is de veelal laatdunkend bedoelde benaming voor artistieke werken die worden gekenmerkt door sentimentaliteit, sensatiezucht of gladheid. Kitsch wordt dikwijls vereenzelvigd met smakeloos, lelijk of slecht.”
Ik gebruik het woord kitsch vooral als substituut voor goedkope sentimentaliteit (zoals in dit artikel over honden die naar zonsondergangen kijken). En dat was dan ook mijn mening over mijn geplaatste foto.
Maar echt concreet vind ik definitie van Wikipedia niet; de gebruikte woorden zijn bijna allemaal onderhevig aan smaak. Dus mijmerde ik nog wat verder. En zo kwam ik tot 3 kenmerken die – voor mij – bepalen of een foto kitscherig is of niet. Hierbij:
1. Je hebt de foto al veel vaker gezien
Een kitschfoto toont iets dat je al veel vaker hebt gezien, in een vergelijkbare compositie. Het is de standaard manier om iets vast te leggen. Dat iets kan een gewenst gevoel zijn, zoals:
Een foto van van twee biertjes met op de achtergrond een zonsondergang
of een onderwerp:
mensen die de ‘vallende’ toren van Pisa tegen houden
Het Instagramaccount Insta_repeat laat dit soort eindeloze visuele herhalingen zien (meer daarover lees je hier).
© Insta_repeat
2. De foto heeft maar één laag
In een kitschfoto openbaart alles zich direct bij de eerste aanblik. Doorgaand op het voorbeeld van de ‘vallende’ toren van Pisa:
Bovenstaande foto hebben we dus al talloze malen gezien. Maar het is ook een foto met slechts één laag: het wat. We zien de geposeerde toerist, de toren en een stukje omgeving. Dieper gaat het niet; de intentie van de fotograaf is volledig helder. Dat is anders bij de foto van Martin Parr, óók van diezelfde toren:
Hier zien we ineens de ridiculiteit van 3 toeristen die op verschillende plekken de toren tegenhouden. Martin Parr wil iets zeggen met deze foto. Iets over onze doorgeslagen toeristenindustrie wellicht. Of over hoe wij ons gedragen op toeristische locaties. Kortom, de foto bevat meerdere lagen; je kunt er van alles in lezen.
De eerste foto van de toren vind ik daarom wel een kitschfoto, de tweede niet.
3. De foto schuurt niet
Goed, je hebt de foto dus veel vaker gezien, het beeld heeft maar één laag en:
die ene laag die schuurt niet
Niks aan de foto roept negatieve emoties op. Het is een suikerzoet beeld van een wonderschone wereld. IKEA grossiert gretig in dat soort beelden. En het verkoopt goed.
Dus, is de door mij gemaakte foto nu kitsch of niet?
Welnu, laat ik meteen mijn zelf-gefabriceerde definitie van kitsch toepassen op de foto waar de discusse mee begon; het beeld boven dit artikel.
- Ja, ik heb deze foto al veel vaker gezien. Het is een standaard compositie van een ondergaande zon, met zee, strand en wat gebladerte in de randen.
- Voorts heeft het beeld maar één laag: je ziet de zonsondergang en daarmee uit.
- Tot slot schuurt er helemaal niks in dit beeld. Even daarvoor liep er een kat dwars door dit tafereeltje. Het beest maakte enthousiast een kuiltje in het zand, alwaar hij vervolgens uitgebreid zijn behoefte in deed. Als ik dát had gefotografeerd was het geen kitschfoto meer geweest. Maar ik was nét te laat, helaas.
Disclaimer: dit artikel is geenszins een hetze tegen de kitschfoto, niks mis met dingen op een standaard wijze mooi fotograferen. Zolang je maar weet dat het ook anders kan 🙂