De 5 w’s zijn een keurslijf in de journalistiek, maar kunnen je juist helpen om helderheid te krijgen in waar je eigenlijk mee bezig bent. Iets wat ik me bijna iedere dag afvraag. Ook zin in wat zelfonderzoek? Hieronder een stappenplan.
Wat zijn de 5 W’s?
Iedere journalist weet de 5 w’s uit zijn hoofd. Lees een doornee nieuwsartikel op nos.nl en je krijgt antwoord op de volgende vragen:
Wie?
Wat?
Waar?
Waarom?
Wanneer?
De 5 w’s zijn heilig; mis je er één, dan wankelt je persbericht. Maar binnen de fotografie gelden andere regels.
Wat zeg ik, daar gelden geen regels. Journalistieke fotografie dan even niet meegeteld.
Wat moet je als fotograaf dan met die w’s?
Simpel: pak de foto’s of projecten waar je trots op bent en onderzoek eens hoeveel w’s jouw foto’s kunnen beantwoorden. Of vraag iemand anders om de 5 w’s in te vullen. Kun je voor al je foto’s dezelfde w’s wel of juist niet beantwoorden? Of verschilt het per foto hoeveel informatie erin zit? De resultaten zeggen iets over eenheid versus diversiteit in jouw fotografie.
Eenheid krijg je wanneer je op dezelfde wijze fotografeert. Een belangrijk kenmerk is consistentie in de w’s die jouw foto’s kunnen beantwoorden. Ben je op zoek naar consistentie in je fotowerk, dan is dit een aanknopingspunt om mee aan de slag te gaan. Zoek je concretere handvaten voor de volgende stap lees dan dit artikel eens.
Een voorbeeld
Laten we even naar een foto uit mijn archief kijken:
Als ik de 5 w’s afloop, dan krijg ik dit:
Wie: niemand
Wat: straatmeubilair
Waar: in een winkelcentrum ergens in Nederland
Waarom: onduidelijk
Wanneer: ergens in het afgelopen decennium
De rol van tekst bij een foto
Het waarom van mijn foto – dus waarom maakte de fotograaf (ik) dit beeld – is onduidelijk als je alleen deze foto ziet. Maar het beeld is onderdeel van een serie en van een boekje. Dat boekje begint met een tekst over winkelcentra uit de wederopbouwperiode. Het waarom laat ik dus niet in mijn foto zien, maar is te lezen in de tekst. Meer over tekst bij foto’s lees je hier.
Een ander voorbeeld, eentje waar álle w’s onvindbaar zijn. Sander van Wettum (waar ik eerder over schreef) doet iets geks in zijn project Hibernation. Kijk zelf maar en probeer eens een W in te vullen:
Ha, dat lukt je niet. En dat doet hij bewust. Van Wettum plaatst vraagtekens en wil daarmee ‘een kampvuurtje starten’, zoals hij het zelf omschrijft. Overigens gebruikt hij in zijn boek wel wat tekst om duiding te geven aan het ‘waar’ en ‘waarom’ van zijn foto’s.
Hoe minder w’s, hoe abstracter je foto
Een makkelijke stelregel: geeft je foto niet of nauwelijks antwoord op de 5 w’s, dan fotografeer je lekker abstract. Hoe meer w’s, hoe meer je in de richting komt van reportage en documentairefotografie.
Vul zelf eens de ‘wanneer?’ in
Op de website Chronophoto merk je zelf hoe belangrijk het kan zijn om een foto te duiden. Telkens krijg je zomaar een foto voorgeschoteld waarvan jij moet raden wanneer ‘ie is gemaakt. Hier kun je zien hoe dat werkt. En wat blijkt: hoe minder W’s er in de foto zitten, hoe lastiger het duiden is.