Ik heb een hekel aan mensenmassa’s voor kleine schilderijen. Want dan erger ik me aan mensen die te dicht bij mij of het schilderij staan. Dus ben ik er niet rouwig om dat ik geen kaartje heb voor de Vermeer expositie in het Rijksmuseum. Bovendien: het gratis equivalent is veel leuker.
Het belangrijkste verschil tussen een schilder en fotograaf is dat de schilder begint met een leeg canvas en deze stap voor stap invult. De fotograaf begint juist met een gevuld beeld en onderzoekt hoe ze de al aanwezige elementen kan gebruiken om het onderwerp te benadrukken.
Maar de schilder en de fotograaf spreken dezelfde tweedimensionele taal: lichtval, compositie, kleurgebruik, dieptewerking, etc. En dus kun je als fotograaf prima uit de voeten met de korte lessen over de schilderijen van Vermeer, horend bij de expositie van Vermeer in het Rijksmuseum.
Scherpte-diepte in een schilderij
Ik koos voor de engelstalige tour van Stephen Fry. Hij laat je ongestoord (en enorm ingezoomd) kijken naar werken van Vermeer. En daarbij vertelt hij dingen waardoor ik veel meer zie en snap van het schilderij. Zoals dit:
In het schilderij De Kantwerkster zie je twee haarscherpe draden tussen haar handen. De rode draden in de voorgrond zijn veel onscherper:
Ingezoomd zie je het verschil beter:
Dit had ik dus zeker niet opgemerkt als ik naar de expositie was gegaan.
Vermeer gebruikte het scherptediepte effect als eerste in zijn tijd. En eigenlijk heb ik er nog nooit bij stilgestaan dat een (voor mij) typisch fotografische methode dus ook door schilders wordt toegepast. Ik schreef het eerder al: we spreken grotendeels dezelfde tweedimensionele taal.
Nog meer gratis leren?
Voor wie de smaak te pakken heeft en zin heeft in een fikse fotografiecursus inclusief huiswerk: volg dan Seeing Through Photographs van het MOMA. Aanrader voor liefhebbers van fotografiegeschiedenis en kunstkritiek.
En als je liever tot op een idioot niveau wilt inzoomen op Het Meisje met de Parel, dan kan dat hier.
De afbeelding bovenaan dit artikel toont de oorsprong van Het Straatje van Vermeer. Een Nederlandse onderzoeker kwam daar achter na flink wat archief-onderzoek. In de tussentijd is er wel veel veranderd, waardoor nu enkel het doorgangetje nog herkenbaar is.